کنجاله سویا چیست؟
کنجاله سویا از دانه سویا بدست می‌آید و جزء فرآورده‌های با ارزش به حساب می‌آید. با استفاده از این محصول دیگر نیازی به تهیه خوراکی‌های گران‌قیمت با منشأ حیوانی نمی‌باشد.
خواص و ویژگی‌های کنجاله سویا
کنجاله سویا سرشار از پروتئین و فسفر است و برای رشد و تقویت استخوان‌بندی دام و طیور بسیار مفید بوده و کارایی بسیار زیادی دارد. این محصول به عنوان یک خوراکی جامد به رنگ قهوه‌ای روشن است و طعمی مانند سویای برشته شده دارد.
پروتئین و فرآیند تولید
میزان پروتئین کنجاله سویا ممکن است تحت تأثیر واریته و روش استخراج روغن، متغیر باشد. به طور معمول کنجاله‌های حاوی پروتئین بالاتر از دانه‌های بدون پوسته تولید می‌شوند، در حالی که کنجاله‌هایی با پروتئین پایین‌تر از دانه‌های پوسته‌دار که دارای فیبر بیشتر و انرژی قابل سوخت و ساز کمتری هستند، تهیه می‌شوند.
تفاوت در دانه‌های سویا
تفاوت‌هایی در انواع دانه‌های سویای مورد استفاده وجود دارد که این موضوع بر محتویات پروتئین و چربی دانه تأثیر می‌گذارد. پروتئین تقریباً تا مرحله انتهایی بلوغ دانه شکل می‌گیرد، بنابراین شرایط رویش و برداشت بیشتر در میزان پروتئین دانه مؤثر می‌باشد.
فرایند روغن‌گیری و تولید کنجاله
زمانی که سویا روغن‌گیری می‌شود، بعد از فشرده شدن، دانه‌هایی از آن به عنوان تفاله باقی می‌ماند. این دانه‌های جامد را کنجاله سویا می‌نامند. کنجاله سویا کمی درشت است.
مصرف کنجاله سویا
خوراک طیور: معمولاً کنجاله‌ای که برای مصرف خوراکی طیور بکار می‌رود، خرد می‌شود تا طیور به راحتی بتوانند آن را بخورند. هر چقدر این کنجاله بیشتر خرد شود، قابلیت هضم بهتری برای جوجه‌ها دارد و در روند رشد آنها تأثیر بهتری خواهد داشت.
تغذیه گاوهای شیرده و حیوانات خانگی: این محصول در فصل‌های سرد برای تغذیه گاوهای شیرده و همچنین به عنوان منبع کامل غذایی برای ماهی و حیوانات خانگی استفاده می‌گردد.
انواع کنجاله‌های موجود
مهمترین کنجاله‌های موجود عبارتند از: هسته انگور، سویا، کرچک، کنجد، زیتون، تخم پنبه، گلزا و آفتابگردان.
کاربردهای کنجاله سویا چیست؟
کنجاله سویا یکی از پرکاربردترین محصولات در تغذیه حیوانات است. برای راحتی استفاده حیوانات، کنجاله‌ها به قطعات کوچک‌تر تقسیم می‌شوند.
انتخاب کنجاله‌ها برای حیوانات
در انتخاب کنجاله‌ها برای حیوانات باید دقت لازم صورت گیرد، زیرا بعضی از کنجاله‌ها مانند کنجاله کرچک نباید به عنوان خوراکی استفاده شوند و کاربرد آنها به صورت کود می‌باشد. مصرف خوراکی کنجاله کرچک می‌تواند سمی و بسیار خطرناک باشد.
اهمیت کنجاله سویا در کشاورزی
در گذشته، اطلاعات کافی درباره کنجاله‌ها و تأثیرات بی‌نظیر آنها در عرصه کشاورزی وجود نداشت. اما با گذشت زمان و پیشرفت علم، این محصول جایگاه اصلی و ضروری خود را در عرصه محصولات کشاورزی پیدا کرد. یکی از این محصولات خاص، کنجاله سویا است.
تاثیر کنجاله سویا در بازار گوشت و پروتئین
اگر در مدت کوتاهی در تولید کنجاله سویا اختلال به‌وجود آید، بازار گوشت و پروتئین نیز با مشکلاتی روبرو خواهد شد. در حال حاضر در کشورمان ایران حدود ۲٫۵ میلیون تن کنجاله سویا برای تغذیه دام و طیور استفاده می‌شود و حدود ۵۵ درصد کل دانه‌های روغنی از سویا تولید می‌گردد.
سهم کنجاله سویا در تغذیه حیوانات
کنجاله سویا با ۶۹ درصد در سطح اول برای تغذیه حیوانات مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعد از آن، کنجاله کلزا با ۱۳ درصد، کنجاله تخم پنبه با ۶ درصد و کنجاله آفتابگردان با ۵ درصد قرار دارند.
اهمیت اقتصادی و بهداشتی کنجاله سویا
این کنجاله از نظر اقتصادی، بهداشتی و حتی مواد موجود در آن دارای اهمیت و ارزش بسیار زیادی می‌باشد.
روش آماده سازی کنجاله سویا
کنجاله سویا باید حتماً حرارت ببیند و سپس برای تغذیه حیوانات مصرف شود. اگر این ماده خام مصرف شود، رشد حیوان به کندی صورت می‌گیرد و زمان زیادی برای پرورش حیوان هدر می‌رود.
علت حرارت دادن کنجاله سویا
کنجاله سویا دارای سمی است که از هضم پروتئین در بدن حیوانات جلوگیری می‌کند. بنابراین، حرارت دادن کنجاله‌ها ضروری است تا این سم غیرفعال و اثر آن خنثی شود.
ترکیبات کنجاله سویا
کنجاله‌ای که از دانه کامل و بدون پوست سویا به دست می‌آید، باید حاوی ۴۴٪ تا ۴۸٪ پروتئین خام باشد. این کنجاله نباید بیش از ۷٪ الیاف خام و ۱۲٪ رطوبت داشته باشد. برای دانه پوست شده سویا، این مقادیر کمی متفاوت است: 3.5٪ الیاف خام و ۱۲٪ رطوبت.
تبدیل کنجاله سویا
کنجاله‌های سویا را باید به دو صورت آسیاب کامل یا پرک شده تبدیل کرد. تولید کنجاله‌های سویا از لحاظ اقتصادی و بهداشتی نیز قابل توجیه و مفید می‌باشد.
نتیجه‌گیری
رعایت این مراحل در آماده‌سازی کنجاله سویا بسیار مهم است تا این محصول به‌خوبی مورد استفاده قرار گیرد و از خواص و فواید آن بهره‌مند شویم.
روش های تولید کنجاله سویا
کنجاله سویا به دو طریق تولید می‌شود:
استفاده از گاز هگزان:
بیشترین تولید این محصول به این روش انجام می‌شود.
استفاده از دستگاه‌های مکانیکی:
با تحت فشار قرار دادن دانه‌های سویا، کنجاله تولید می‌شود.
فرآیند تولید در کارخانه‌های پیشرفته
در حال حاضر، در کارخانه‌های پیشرفته و به‌روز، کنجاله سویا با ۳۵ درصد و ۱۸ درصد چربی و به روش حلال تولید می‌شود. طی این عملیات، دانه‌های سویا ابتدا خرد می‌شوند و تحت فشار قرار گرفته و به پودر یا پرک تبدیل می‌شوند. سپس روغن آن با حلال هگزان یا اتانول به دست می‌آید.
مراحل تولید
خرد کردن و فشار دادن دانه‌های سویا:
دانه‌های سویا خرد می‌شوند و تحت فشار وارده به پودر یا پرک تبدیل می‌شوند.
استخراج روغن:
روغن سویا با حلال هگزان یا اتانول استخراج می‌شود.
جدا کردن روغن:
زمانی که تمام روغن سویا جدا شود، محصول باقی‌مانده سرشار از پروتئین، ویتامین و کربوهیدرات می‌شود.
اضافه کردن پوست سویا:
در مرحله آخر، پوست‌های جدا شده از سویا مجدداً به آن اضافه و مخلوط می‌گردد تا سطح پروتئین به سطح معمول (۴۴ درصد) برسد.
حرارت‌دهی:
کنجاله‌های به دست آمده را حرارت می‌دهند تا سموم آن از بین برود.
مواد مغذی و املاح معدنی کنجاله سویا
کنجاله سویا یکی از محصولات با ارزش است که از دانه‌های سویا پس از روغن‌گیری به دست می‌آید. این محصول به طور عمده برای تغذیه دام و طیور استفاده می‌شود و حاوی مواد مغذی فراوانی است.
مواد مغذی کنجاله سویا
کنجاله سویا دارای ۴۰ – ۴۹ درصد پروتئین می‌باشد و همچنین حاوی ۳ – ۷ درصد فیبر و حدود ۱۰ درصد رطوبت است. این محصول بعد از روغن‌گیری از دانه‌های سویا باقی می‌ماند و به عنوان یک منبع غنی از پروتئین گیاهی شناخته می‌شود.
خواص کنجاله سویا
پروتئین گیاهی:
این کنجاله سرشار از پروتئین گیاهی است که برای تغذیه حیوانات بسیار مفید می‌باشد.
پروتئین موجود در کنجاله سویا می‌تواند به عنوان جایگزینی برای پروتئین حیوانی مورد استفاده قرار گیرد، به‌ویژه برای گیاهخواران.
اسید لینولئیک:
یکی دیگر از خواص مهم کنجاله سویا، وجود اسید لینولئیک است که برای تغذیه حیوانات بسیار سودمند است.
ویتامین‌ها و املاح معدنی
این کنجاله دارای ویتامین‌های مختلف از جمله ویتامین A و E می‌باشد. همچنین حاوی مواد معدنی مانند آهن، منیزیم و کلسیم است که برای رشد و تقویت استخوان‌بندی حیوانات مفید هستند.
استفاده در پرورش دام و طیور
در پرورش دام و طیور گوشتی، از کنجاله سویا برای رشد سریع‌تر دام‌ها و مرغ‌ها استفاده می‌شود. این محصول نه تنها به عنوان یک منبع غذایی پرکاربرد در تغذیه دام و طیور شناخته می‌شود، بلکه خواص دارویی نیز دارد و برای مصارف دارویی نیز استفاده می‌شود.
انواع کنجاله سویا: تنوع و کاربرد
کنجاله سویا به سه صورت تولید می‌شود و در بازار عرضه می‌گردد:
پودر یا پرک شده
پلت یا صفحه‌ای
لوله‌ای یا فشنگی
مناسب‌ترین نوع کنجاله برای مصرف طیور
از میان سه نوع ذکر شده، کنجاله پودری و پلت به عنوان مناسب‌ترین گونه‌ها برای مصرف طیور استفاده می‌شوند.
ساختار کنجاله سویا
از نظر ساختاری، کنجاله سویا به سه نوع پرچرب، بدون چربی و بدون پوسته و بدون چربی با پوسته تقسیم می‌شود. کنجاله بدون چربی که از نوع بدون پوسته است، برای استفاده در خوراک طیور مناسب است و میزان پروتئین و فیبر بالاتری نسبت به سایر انواع دارد.
انواع کنجاله سویا بر اساس محل تولید
کنجاله سویا از نظر محل تولید به چهار نوع تقسیم می‌شود:
ایرانی:
تولیدات شهرهای کرمانشاه، بهشهر و سمنان.
مزیت کنجاله‌های ایرانی نسبت به سایر انواع آن قیمت مناسب‌تر و دسترسی راحت‌تر به آن است.
آرژانتینی:
یکی از انواع وارداتی محبوب.
برزیلی:
یکی از انواع وارداتی با کیفیت بالا.
هندی:
سهم بیشتری از بازار واردات کنجاله را دارد.
کیفیت آن نسبت به سایر انواع در سطح پایین‌تری قرار دارد.
بازار کنجاله سویا
در چند سال گذشته بیشتر کنجاله‌های وارداتی از نوع برزیلی و آرژانتینی بودند، اما پس از تحریم ایران، سهم این دو نوع در بازار کم شده است. کنجاله هندی اکنون بیشترین سهم بازار واردات کنجاله را دارد.
مقدار مصرف کنجاله سویا :
مقدار مصرف کنجاله سویا در جیره دامداری
کنجاله سویا به عنوان یک منبع غنی از پروتئین، در جیره غذایی دامداری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حداکثر استفاده
حداکثر استفاده از این ترکیب در جیره دامداری وجود ندارد و می‌توان از آن به هر مقدار برای تأمین پروتئین مورد نیاز استفاده کرد.
میزان تغذیه معمولی
میزان تغذیه معمولی کنجاله سویا در حدود ۰.۵ – ۲ کیلوگرم در هر وعده غذایی خواهد بود.
روش ذخیره سازی کنجاله سویا:
کنجاله سویا همانند تمام مواد خوراکی دیگر نیاز به روش‌های مناسب برای ذخیره‌سازی دارد تا کیفیت و خواص آن حفظ شود.
ذخیره‌سازی به صورت خشک
این ترکیب باید به صورت خشک ذخیره شود تا از فاسد شدن و آلودگی جلوگیری شود.
روش‌های ذخیره‌سازی
سطل‌های بزرگ:
کنجاله سویا را می‌توان در سطل‌های بزرگ ذخیره کرد تا از رطوبت و آلودگی دور بماند.
ساختمان‌های سیمانی:
ذخیره‌سازی در ساختمان‌های سیمانی یکی دیگر از روش‌های موثر برای حفظ کیفیت این محصول است.
سیلوها:
استفاده از سیلوها برای ذخیره‌سازی کنجاله سویا به دور از حشرات موذی و محافظت شده در برابر آب و هوا، یک روش کارآمد دیگر است.
نکات مهم در ذخیره‌سازی
دور از رطوبت:
کنجاله سویا باید در مکان‌هایی نگهداری شود که از رطوبت دور بماند تا از فساد جلوگیری شود.
محافظت در برابر حشرات موذی:
باید اطمینان حاصل شود که کنجاله سویا از حشرات موذی محافظت شده باشد.
محافظت در برابر آب و هوا:
کنجاله سویا باید در مکان‌هایی نگهداری شود که در برابر آب و هوا محافظت شده باشد
مزایای استفاده از کنجاله سویا برای طیور
کنجاله سویا به عنوان یکی از منابع غنی پروتئین، در خوراک طیور مورد استفاده قرار می‌گیرد و تأثیرات بسیار مثبتی بر رشد و سلامت آنها دارد.
افزایش رشد و کیفیت تخم‌ها
استفاده از کنجاله سویا در خوراک طیور موجب می‌شود که رشد ماهیچه‌ها بهبود یابد و تخم‌های بیشتر و با کیفیت‌تری تولید شود. علت این فواید را می‌توان در پروتئین بالا و وجود اسید آمینه‌های ضروری در آن دانست. طیور که کنجاله سویا در رژیم غذایی آنها گنجانده شده است، معمولاً وزن بهتری دارند.
تغذیه جوجه‌های یک روزه
این ماده غذایی برای جوجه‌های یک روزه نیز بسیار غنی و مفید است. کنجاله سویا به دلیل فیبر موجود در آن سبب تحرک روده‌ها می‌شود و برای جوجه‌ها قابل هضم است. این موضوع سبب می‌شود کنجاله به رشد جوجه‌ها کمک کند.
تقویت سیستم ایمنی و کاهش بیماری‌ها
وجود اسید آمینه‌ها در کنجاله سویا سبب تقویت سیستم ایمنی طیور و کاهش ابتلای آنها به بیماری‌های مختلف می‌شود. حجم بالای کلسیم موجود در کنجاله، سبب رشد بهتر طیور خواهد شد. یکی از مهمترین مواد مورد نیاز بدن مرغ تخم‌گذار (پولت)، کلسیم است. کنجاله سویا به دلیل کلسیم بالا، برای حفظ سلامت استخوان مرغ‌های تخم‌گذار مفید است. مصرف این نوع کنجاله باعث افزایش مقدار ایزوفلاون‌ها در تخم مرغ خواهد شد. ایزوفلاون‌ها در افزایش سلامت جسمانی انسان نقش مهمی دارند.
غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی
کنجاله سویا از نظر ویتامین‌ها و مواد معدنی غنی است. این ماده خوراکی حاوی کالری، کربوهیدرات، فیبر، چربی، پروتئین، کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم، آهن، روی و ویتامین‌های E، B1، B2 و B6 است. با توجه به موارد ذکر شده، می‌توان آن را برای سلامت طیور بسیار مناسب دانست.
اقتصادی و مقرون به صرفه
کنجاله سویا از لحاظ اقتصادی نیز ارزان‌تر و مقرون به صرفه‌تر از سایر مواد غذایی است. قابل ذکر است که این ماده مغذی علاوه بر مزایای فراوانی که دارد، اگر به صورت غیر استاندارد و بی‌رویه مورد استفاده قرار گیرد، ممکن است سبب بروز مشکلاتی برای طیور شود. بنابراین، پیشنهاد می‌شود در صورت گنجانده شدن این ماده در رژیم غذایی طیور، درباره نحوه مصرف کنجاله سویا از نظرات کارشناسان این حوزه استفاده شود.
مضرات مصرف بی رویه کنجاله سویا
کنجاله سویا فواید بسیاری برای طیور دارد، اما استفاده بی‌رویه از آن می‌تواند مشکلاتی را به وجود آورد. نحوه مصرف کنجاله سویا و رعایت مقدار استاندارد استفاده از آن بسیار مهم است.
مصرف متعادل کنجاله سویا
استفاده از کنجاله سویا به تنهایی به عنوان غذای طیور، صحیح نیست. لازم است که کنجاله با سایر مواد غذایی ترکیب شود تا به طیور فواید لازم را برساند و از بروز عوارض ناشی از مصرف بی‌رویه آن پیشگیری شود.
تاثیرات منفی مصرف بی‌رویه
مشکلات جوجه‌های گوشتی:
برای جوجه‌های گوشتی، حداکثر ۳۵ درصد از غذا می‌تواند به کنجاله اختصاص یابد. استفاده بیش از حد از کنجاله می‌تواند سبب افزایش وزن ناشی از چربی بیش از حد در طیور شود و آسیب دیدن پوشش روده را به همراه داشته باشد.
التهاب روده‌ها:
اگرچه پروتئین برای مرغ‌های تخم‌گذار باعث پایداری تولید تخم می‌شود، اما مصرف بیش از حد آن باعث ایجاد التهاب در روده‌ها خواهد شد. استفاده بیش از حد پروتئین حتی می‌تواند منجر به مرگ جوجه‌ها گردد.
ایجاد آلرژی:
مصرف بی‌رویه کنجاله سویا می‌تواند باعث ایجاد آلرژی در حیوانات شود. در صورت بروز واکنش آلرژیک، طیور دچار مشکلات گوارشی و مشکلات تنفسی خواهند شد.
مشکلات گوارشی:
از جمله مشکلات گوارشی ناشی از مصرف غیر استاندارد کنجاله، ابتلای طیور به اسهال است.
جذب مواد مغذی:
مصرف بیش از حد این ماده خوراکی می‌تواند از جذب مواد مغذی از طریق سایر خوراکی‌ها در بدن حیوانات جلوگیری کند.
تخریب غدد درون‌ریز:
کنجاله سویا اگر به درستی مصرف نشود، می‌تواند باعث تخریب غدد درون‌ریز شود و برای طیور مشکلات جدی، خصوصاً در زمینه تیروئید به وجود آورد.
حرارت دادن کنجاله سویا
بسیاری از مضرات این نوع کنجاله در صورتی بروز می‌کنند که از آن به صورت خام استفاده شود. به منظور بهبود شرایط تغذیه‌ای، بهتر است قبل از استفاده، کنجاله سویا حرارت داده شود. برخی از مواد موجود در کنجاله که بعد از خورده شدن در دستگاه گوارشی طیور تخمیر می‌شوند، با حرارت کاهش می‌یابند. بنابراین، حرارت دادن کنجاله سبب می‌شود که عملکرد منفی آن در بدن طیور از بین رفته و از بسیاری مضرات آن جلوگیری شود.
آنالیز ارزش غذایی کنجاله سویا
نکته پایانی
در صورت درخواست برای واردات این محصول از کشور برزیل، می‌توانید با همکاران ما در شرکت بازرگانی آترا اطلس در تماس باشید.